Bugun...


TURHAN BAL

facebook-paylas
CUMHURİYET’İN İLANI İLE BAŞLAYAN İKTİSADİ KALKINMA ÇABALARI
Tarih: 29-10-2024 02:34:00 Güncelleme: 29-10-2024 02:34:00


Cum­hu­ri­ye­tin ilanı (29 Ekim 1923) Tür­ki­ye’nin si­ya­si, sos­yal ve eko­no­mi alan­ında köklü de­ği­şim­le­rine sahne oldu. Bu dö­nem­de, ik­ti­sa­di kal­kın­ma için atı­lan adım­lar, Cum­hu­ri­ye­tin temel he­def­le­rin­den biri ola­rak be­lir­len­di. 

 

İşte bu sü­reç­te­ki önem­li un­sur­lar:

1. Eko­no­mik Ba­ğım­sız­lık
Cum­hu­ri­ye­tin ku­ru­lu­şuy­la bir­lik­te eko­no­mik ba­ğım­sız­lık he­def­len­di. Os­man­lı İmpa­ra­tor­lu­ğu dö­ne­min­de dışa ba­ğım­lı bir eko­no­mik yapı mev­cut­tu. Ata­türk, eko­no­mik kal­kın­ma­nın sağ­la­na­bil­me­si için kendi kay­nak­la­rı­nı kul­la­na­rak ba­ğım­sız bir eko­no­mi oluş­tur­ma­yı amaç­la­dı.

2. Sa­na­yi­leş­me
Cum­hu­ri­ye­tin ilk yıl­la­rın­da sa­na­yi­leş­me ön­ce­lik­li he­def­ler­den biri oldu. Dev­let, sa­na­yi ya­tı­rım­la­rı­nı teş­vik ede­rek, yerli üre­ti­mi ar­tır­ma­yı amaç­la­dı. İlk sa­na­yi ya­tı­rım­la­rı ara­sın­da:

Sü­mer­bank ve Eti­bank, Tür­ki­ye'nin ta­ri­hin­de­ki önem­li kamu ban­ka­la­rın­dan iki­si­dir. Her ikisi de, özel­lik­le 20. yüz­yı­lın or­ta­la­rın­da sa­na­yi­leş­me sü­re­ci­ne kat­kı­da bu­lun­muş­lar­dır.

Sü­mer­bank

Ku­ru­lu­şu ve Amaç­la­rı:
1933 yı­lın­da ku­ru­lan Sü­mer­bank, Tür­ki­ye'nin sa­na­yi­leş­me sü­re­ci­ne des­tek ver­mek ama­cıy­la ku­rul­muş­tur.
Ön­ce­lik­li he­de­fi, teks­til ve gıda sa­na­yi gibi alan­lar­da üre­ti­mi ar­tır­mak ve yerli sa­na­yi ürün­le­ri­ni teş­vik et­mek­ti.

Fa­ali­yet Alan­la­rı:
Teks­til, gıda, oto­mo­tiv ve in­şa­at gibi çe­şit­li sek­tör­ler­de fa­ali­yet gös­ter­miş­tir.
Fab­ri­ka­lar ve üre­tim te­sis­le­ri ku­ra­rak yerel is­tih­dam ya­rat­mış ve eko­no­mi­ye katkı sağ­la­mış­tır.

Önem­li Ge­liş­me­ler:
Sü­mer­bank, Tür­ki­ye'de dev­let des­tek­li sa­na­yi po­li­ti­ka­la­rı­nın bir par­ça­sı ola­rak önem­li bir rol oy­na­mış­tır.
1990'lı yıl­lar­da özel­leş­tir­me sü­re­ci­ne gir­miş, za­man­la bir­çok fab­ri­ka­sı ka­pa­tıl­mış veya özel­leş­ti­ril­miş­tir.

Eti­bank

Ku­ru­lu­şu ve Amaç­la­rı:
1935 yı­lın­da ku­ru­lan Eti­bank, maden ve ener­ji sek­tö­rün­de fa­ali­yet gös­ter­mek üzere ku­rul­muş­tur.
Tür­ki­ye'nin yer altı kay­nak­la­rı­nı de­ğer­len­dir­mek ve ener­ji üre­ti­mi­ni ar­tır­mak ama­cıy­la ku­rul­muş­tur.

Fa­ali­yet Alan­la­rı:
Maden arama ve çı­kar­ma fa­ali­yet­le­ri, ener­ji üre­ti­mi (özel­lik­le hid­ro­elekt­rik sant­ral­ler) ve sa­na­yi ya­tı­rım­la­rı üze­ri­ne yo­ğun­laş­mış­tır.

Tür­ki­ye’nin maden kay­nak­la­rı­nı iş­le­ye­rek, yerli sa­na­yi­nin ham­mad­de ih­ti­ya­cı­nı kar­şı­la­ma­yı he­def­le­miş­tir.

Önem­li Ge­liş­me­ler:
Eti­bank, çe­şit­li dö­nem­ler­de dev­let des­tek­li pro­je­ler­de yer almış ve önem­li ya­tı­rım­lar yap­mış­tır.

2000'li yıl­lar­da da özel­leş­tir­me sü­re­ci­ne gir­miş, bazı var­lık­la­rı özel sek­tö­re dev­re­dil­miş­tir.

Genel De­ğer­len­dir­me:

Her iki banka da, Tür­ki­ye'nin eko­no­mik kal­kın­ma­sın­da ve sa­na­yi­leş­me sü­re­cin­de kri­tik bir rol oy­na­mış­tır. Sü­mer­bank daha çok teks­til ve sa­na­yi odak­lıy­ken, Eti­bank maden ve ener­ji sek­tör­le­ri­ne odak­lan­mış­tır. Ancak her iki banka da özel­leş­tir­me sü­reç­le­riy­le bir­lik­te geç­miş­te­ki et­ki­le­ri­ni yi­tir­miş­tir. Gü­nü­müz­de, bu ku­rum­la­rın mi­ra­sı ve bı­rak­tık­la­rı izler, Tür­ki­ye'nin sa­na­yi ve eko­no­mik ya­pı­sın­da hala his­se­dil­mek­te­dir.

 

3. Tarım Re­form­la­rı
Tür­ki­ye’nin büyük bir kısmı ta­rı­ma da­ya­lı bir eko­no­mi­ye sa­hip­ti. Bu ne­den­le ta­rım­da mo­der­ni­zas­yon ça­lış­ma­la­rı ya­pıl­dı. Ta­rım­da ve­rim­li­li­ği ar­tır­mak ama­cıy­la:

Köy Ens­ti­tü­le­ri ku­rul­du. Bu okul­lar, mo­dern tarım tek­nik­le­ri­ni ve eği­ti­mi yay­gın­laş­tır­dı.

Zi­ra­at Ban­ka­sı, çift­çi­le­re kredi im­ka­nı su­na­rak ta­rım­sal üret­ken­li­ği ar­tır­dı.

4. Ula­şım Alt­ya­pı­sı
Ula­şım alt­ya­pı­sı­nın ge­liş­ti­ril­me­si, eko­no­mik kal­kın­ma­nın önem­li bir par­ça­sıy­dı. De­mir­yo­lu ve ka­ra­yo­lu ağ­la­rı­nın ge­niş­le­til­me­si, ti­ca­re­tin art­ma­sı­na ve yerli ürün­le­rin pa­za­ra ulaş­ma­sı­na yar­dım­cı oldu.

5. Dev­let­çi­lik
Ata­türk’ün eko­no­mik an­la­yı­şın­da dev­let­çi­lik önem­li bir yer tu­tu­yor­du. Bu yak­la­şım, dev­le­tin eko­no­mik ha­yat­ta aktif rol oy­na­ma­sı­nı ge­rek­ti­ri­yor­du. Kamu ya­tı­rım­la­rıy­la sa­na­yi ve ta­rım­da kal­kın­ma sağ­lan­ma­ya ça­lı­şıl­dı.

Cum­hu­ri­ye­tin ila­nıy­la baş­la­yan ik­ti­sa­di kal­kın­ma sü­re­ci, Tür­ki­ye’nin mo­dern­leş­me yo­lun­da­ki en önem­li adım­lar­dan biri oldu. Sa­na­yi­leş­me, tarım re­form­la­rı ve dev­let­çi po­li­ti­ka­lar sa­ye­sin­de Tür­ki­ye, eko­no­mik ba­ğım­sız­lı­ğı­nı ka­zan­ma­ya ve ulus­la­ra­ra­sı alan­da daha güçlü bir ko­nu­ma gel­me­ye baş­la­dı. Bu süreç, Tür­ki­ye’nin bu­gün­kü eko­no­mik ya­pı­sı­nın te­mel­le­ri­ni oluş­tur­du.

Gü­nü­müz Tür­ki­ye eko­no­mi­si ise, çe­şit­li di­na­mik­ler ve zor­luk­lar­la şe­kil­le­nen kar­ma­şık bir ya­pı­da­dır. 

 

İşte Tür­ki­ye eko­no­mi­si­nin gün­cel du­ru­mu hak­kın­da bazı ana hat­lar:

1. Bü­yü­me Oranı
Tür­ki­ye, son yıl­lar­da dal­ga­lı bir bü­yü­me sü­re­ci ge­çir­miş­tir. 2023 iti­ba­rıy­la, bü­yü­me oran­la­rı ge­nel­lik­le %3-5 ara­sın­da de­ğiş­mek­te­dir. Ancak bu oran, enf­las­yon ve dış eko­no­mik ko­şul­lar­dan et­ki­len­mek­te­dir.

2. Enf­las­yon
Tür­ki­ye, yük­sek enf­las­yon oran­la­rıy­la mü­ca­de­le et­mek­te­dir. 2023 iti­ba­rıy­la enf­las­yon %40'ların üze­rin­de sey­ret­miş­tir. Bu durum, özel­lik­le gıda ve ener­ji fi­yat­la­rın­da­ki ar­tış­lar­dan kay­nak­lan­mak­ta­dır.

3. Para Po­li­ti­ka­sı
Tür­ki­ye Cum­hu­ri­yet Mer­kez Ban­ka­sı, enf­las­yo­nu kont­rol al­tı­na almak için faiz oran­la­rı­nı ar­tır­ma yo­lu­na git­miş­tir. Ancak bu po­li­ti­ka­lar, eko­no­mik bü­yü­me ve is­tih­dam üze­rin­de­ki et­ki­le­ri ne­de­niy­le tar­tış­ma­lı­dır.

4. Döviz Kur­la­rı
Türk li­ra­sı, özel­lik­le 2021 ve 2022 yıl­la­rın­da değer kaybı ya­şa­mış­tır. Döviz kur­la­rın­da­ki dal­ga­lan­ma­lar, it­ha­lat ma­li­yet­le­ri­ni ar­tır­mış ve enf­las­yo­nu te­tik­le­miş­tir.

5. İstih­dam ve İşsiz­lik
Tür­ki­ye'nin iş­siz­lik oranı, 2023 iti­ba­rıy­la %10-12 ara­lı­ğın­da de­ğiş­mek­te­dir. Genç iş­siz­lik oranı ise daha yük­sek­tir ve is­tih­dam ya­rat­ma ko­nu­sun­da zor­luk­lar ya­şan­mak­ta­dır.

6. Sek­tö­rel Da­ğı­lım
Eko­no­mi, tarım, sa­na­yi ve hiz­met­ler olmak üzere üç ana sek­tör­den oluş­mak­ta­dır. Sa­na­yi ve hiz­met sek­tö­rü, eko­no­mi­nin bü­yü­me­sin­de önem­li bir rol oy­na­mak­ta­dır. Özel­lik­le tu­rizm, Tür­ki­ye için önem­li bir döviz kay­na­ğı­dır.

7. Ya­tı­rım­lar
Ya­ban­cı doğ­ru­dan ya­tı­rım­lar (YDD) azal­mış­ken, yerli ya­tı­rım­la­rın ar­tı­rıl­ma­sı he­def­len­mek­te­dir. Ancak si­ya­si ve eko­no­mik be­lir­siz­lik­ler, ya­tı­rım­cı gü­ve­ni­ni olum­suz et­ki­le­ye­bil­mek­te­dir.

8. Dış Ti­ca­ret
Tür­ki­ye'nin dış ti­ca­ret açığı, yük­sek ener­ji it­ha­la­tı ve ham­mad­de ih­ti­yaç­la­rı ne­de­niy­le art­mak­ta­dır. İhra­ca­tın çe­şit­len­di­ril­me­si ve katma de­ğer­li ürün­le­rin ar­tı­rıl­ma­sı, st­ra­te­jik he­def­ler ara­sın­da­dır.

9. Sos­yal ve Eko­no­mik So­run­lar
Gelir da­ğı­lı­mın­da­ki ada­let­siz­lik, yok­sul­luk oran­la­rı ve yaşam stan­dart­la­rı gibi sos­yal so­run­lar, eko­no­mik is­tik­ra­rı teh­dit eden un­sur­lar ara­sın­da­dır.

10. Ge­lecek Pers­pek­tif­le­ri
Tür­ki­ye, eko­no­mik re­form­lar ve ya­pı­sal dö­nü­şüm­ler ile sür­dü­rü­le­bi­lir bir bü­yü­me he­def­le­mek­te­dir. Ancak, enf­las­yon kont­ro­lü, döviz is­tik­ra­rı ve is­tih­dam ya­rat­ma gibi ko­nu­lar­da­ki zor­luk­lar, ge­le­ce­ği şe­kil­len­di­ren fak­tör­ler ola­cak­tır.

 

Sonuç ola­rak, Tür­ki­ye eko­no­mi­si, zen­gin kay­nak­la­ra ve büyük bir pazar po­tan­si­ye­li­ne sahip ol­ma­sı­na rağ­men, çe­şit­li iç ve dış et­ken­ler­den do­la­yı zorlu bir sü­reç­ten geç­mek­te­dir. Re­form­lar ve st­ra­te­jik adım­lar, eko­no­mi­nin is­tik­ra­rı ve bü­yü­me­si için kri­tik öneme sa­hip­tir.

 

Sevgi ve selam...



Bu yazı 26 defa okunmuştur.

FACEBOOK YORUM
Yorum

YAZARIN DİĞER YAZILARI

YAZARLAR
ÇOK OKUNAN HABERLER
SON YORUMLANANLAR
  • HABERLER
  • VİDEOLAR
GAZETEMİZ

nöbetçi eczaneler
HABER ARA
Bizi Takip Edin :
Facebook Twitter Google Youtube RSS
YUKARI