Cep­he­ler­de za­fer­ler­le ka­za­nı­lan va­ta­nın sonsuza kadar va­ro­la­bil­me­si eko­no­mi­ye da­ya­lı­dır.

Bunu bilen büyük ko­mu­tan ve dev­let adamı Mus­ta­fa Kemal Ata­türk ku­ru­la­cak dev­le­tin yö­ne­tim şek­li­ni, yani cum­hu­ri­ye­ti ilan et­me­den önce güçlü dev­le­tin, güçlü eko­no­mi ile var ola­ca­ğı­nı an­lat­mak ve bu güçlü eko­no­mi­yi tesis et­me­nin te­mel­le­ri­ni oluş­tur­mak üzere İzmir İkti­sat Kong­re­si­ni ter­tip­ler. İzmir’in Banka Han bi­na­sın­da 17 Şubat - 4 Mart 1923'te ya­pı­lan İzmir İkti­sat Kong­re­si'ne işçi, çift­çi, tüc­car, sa­na­yi­ci 1135 tem­sil­ci ka­tıl­dı. Kong­re so­nun­da Mi­sak-ı İkti­sa­dî oy bir­li­ğiy­le be­nim­sen­di. Eko­no­mi Andı olan mi­sa­kın özü şöy­ley­di: Eko­no­mi­de ba­ğım­sız­lık­tan fe­da­kâr­lık edil­me­me­li.

İzmir İkti­sat Kong­re­si, Lozan gö­rüş­me­le­ri­nin ke­sil­me­sin­den sonra İzmir İkti­sat Kong­re­si'nin temel top­lan­ma se­be­bi, ül­ke­nin po­li­tik ba­ğım­sız­lık he­de­fi­nin eko­no­mik ba­ğım­sız­lık ile ta­mam­lan­mak is­ten­me­si­dir.

Mus­ta­fa Kemal Ata­türk kong­re­de yap­tı­ğı ko­nuş­ma­sın­da:
“Efen­di­ler;
Bu fi'len vaki ol­muş­tur. Sulh de­ni­len şeyin te­mi­ni için ec­ne­bi­le­rin bu ha­ki­ka­ti iti­raf et­me­mek­te­ki te­red­düt­le­ri­ne man­tı­ki mana ver­mek müm­kün de­ğil­dir. Çok şa­yan-ı ar­zu­dur ki, pek yakın bir za­man­da onlar da bu ha­ki­ka­ti iti­raf eder­ler ve bütün ci­han-ı me­de­ni­ye­tin pek büyük hahiş ve ta­has­sür­le in­ti­zar et­ti­ği sul­hun in'ika­dı­na mani olmak mes'uli­ye­tin­den ic­ti­nab eder­ler. Şim­di­den es­bab-ı ha­ya­ti­ye­ti­mi­zi te­mi­ne baş­la­mış bu­lu­nu­yo­ruz. Ve bit­ta­bi hal-i sul­hun in'ika­dın­da daha büyük in­ki­şa­fat olu­yor. Fakat mu­vaf­fak olmak için çok ça­lış­mak lazım ol­du­ğu­nu bil­me­li­yiz. İkti­sa­di­yat, ik­ti­sa­di­yat di­yo­ruz. Fakat ar­ka­daş­lar ik­ti­sa­di­yat demek her­şey de­mek­tir. Ya­şa­mak için, mesut olmak için, mev­cu­di­yet-i in­sa­ni­ye için ne la­zım­sa bun­la­rın kaf­fe­si de­mek­tir, zi­ra­at de­mek­tir, ti­ca­ret de­mek­tir, say de­mek­tir, her­şey de­mek­tir. Bütün bu hu­sus­ta el'an mem­le­ket ve mil­le­ti­mi­zin ne halde ol­du­ğu­nu siz­ler çok güzel bi­lir­si­niz. Tav­sif etmek is­te­me­ye­ce­ğim. Ancak mem­le­ke­ti­mi­zin vüs'ati ve nü­fu­zu­mu­zun bu vüs'atle ne kadar gayrı mü­te­na­sib ol­du­ğu­nu da ha­tır­la­yı­nız. Bu vasi ve fe­yiz­li top­rak­la­rı iş­le­ye­bil­mek, iş­le­te­bil­mek için nok­san olan el eme­ği­ni be­he­me­hal fenni alat ile te­la­fi etmek mec­bu­ri­ye­tin­de­yiz. Mem­le­ke­ti­mi­zi bun­dan başka şö­men­dö­fer­ler ile ve üze­rin­de oto­mo­bil­ler ça­lı­şır şo­se­ler ile şe­be­ke ha­li­ne ge­tir­mek mec­bu­ri­ye­tin­de­yiz. Çünkü gar­bın ve ci­ha­nın ve­sa­iti bun­lar ol­duk­ça, şö­men­dö­fer­ler ol­duk­ça, bun­la­ra karşı mer­keb­ler ve kağnı ile ve tabii yol­lar üze­rin­de mü­sa­ba­ka­ya çı­kış­ma­nın im­ka­nı yok­tur. Mem­le­ke­ti­miz zi­ra­at mem­le­ke­ti­dir. Bu iti­bar­la, hal­kı­mı­zın ek­se­ri­ye­ti çift­çi­dir, ço­ban­dır. Bi­na­ena­leyh en büyük kuv­ve­ti, kud­re­ti bu sa­ha­da gös­te­re­bi­li­riz ve bu sa­ha­da mühim mü­sa­ba­ka mey­dan­la­rı­na atı­la­bi­li­riz. Fakat aynı za­man­da sı­na­atı­mı­zı da tez­yid ve tevsi etmek mec­bu­ri­ye­tin­de­yiz. Eğer sanat hu­su­sun­da yine mü­sa­ma­ha­kar olur­sak, o halde asar-ı sa­na­yi­de yine ha­ri­cin ha­raç-gü­za­rı olu­ruz, mah­su­lat ve ma­mu­la­tın mü­ba­de­la­tı ve ser­ve­te in­kı­la­bı için ti­ca­re­te ih­ti­ya­cı­mız var­dır. Ti­ca­re­ti­mi­zin agyar elin­de kal­ma­sı mem­le­ke­ti­mi­zin ser­ve­tin­den lü­zu­mu kadar is­ti­fa­de ede­me­me­ği bais olur. Fakat bütün bun­lar söy­len­di­ği kadar basit ve kolay ol­ma­yan şey­ler­dir. Bunda mu­vaf­fak ola­bil­mek için ha­ki­ka­ten mem­le­ke­tin ve mil­le­tin ih­ti­ya­cı­na mu­ta­bık esas­lı prog­ram üze­rin­de bütün mil­le­tin müt­te­hit ve he­ma­henk ola­rak ça­lış­ma­sı la­zım­dır. Hey'et-i ali­ye­niz bu esa­sa­tın en kıy­met­li­le­ri­ni in­şal­lah bulup or­ta­ya ko­ya­cak­sı­nız "Ar­ka­daş­lar bence yeni dev­le­ti­mi­zin, yeni hü­kü­me­ti­mi­zin bütün esas­la­rı, bütün prog­ram­la­rı ik­ti­sat prog­ra­mın­dan çık­ma­lı­dır. Çünkü demin de­di­ğim gibi her­şey bunun için­de mün­de­miç­tir. Bi­na­ena­leyh ev­lat­la­rı­mı­zı o su­ret­le talim ve ter­bi­ye et­me­li­yiz, on­la­ra­bu su­ret­le ilim ve irfan ver­me­li­yiz ki, alem-i ti­ca­ret, zi­ra­at ve sı­na­at­te ve bütün bun­la­rın fa­ali­yet sa­ha­la­rın­da müs­mir ol­sun­lar, mü­es­sir ol­sun­lar, faal ol­sun­lar, ameli bir uzuv ol­sun­lar." Bi­na­ena­leyh ma­arif prog­ra­mı­mız gerek ip­ti­dai tah­sil­de, gerek orta tah­sil­de ve­ri­lecek bütün şey­ler bu nok­tai na­za­ra göre ol­ma­lı­dır. Ma­arif prog­ram­la­rı­mız gibi şu­abat-ı dev­let için ta­sav­vur olu­na­cak prog­ram­lar dahi ik­ti­sat prog­ra­mı­na is­ti­nad et­mek­ten ken­di­ni kur­ta­ra­maz­lar. Esas­lı bir prog­ram tes­bit etmek, prog­ram üze­ri­ne bütün mil­le­ti he­ma­henk ola­rak ça­lış­tır­mak la­zım­dır. Bizim hal­kı­mı­zın men­fa­at­le­ri yek­di­ğe­rin­den ay­rı­lır sunuf ha­lin­de değil bi­la­kis mev­cu­di­yet­le­ri ile mu­has­sa­la-i me­sa­isi yek­di­ğe­ri­ne lazım olan sı­nıf­lar­dan iba­ret­tir. Bu da­ki­ka­da sami'le­ri­nin çift­çi­ler­dir, sa­nat­kar­lar­dır, tüc­car­lar­dır ve iş­çi­ler­dir. Bun­la­rın han­gi­si yek­di­ğe­ri­nin mu­arı­zı ola­bi­lir. Çift­çi­nin sa­nat­ka­ra; sa­nat­ka­rın çift­çi­ye ve çift­çi­nin tüc­ca­ra ve bun­la­rın hep­si­ne, yek­di­ğe­ri­ne ve ame­le­ye muh­taç ol­du­ğu­nu kim inkar ede­bi­lir.

Bugün mev­cut olan fab­ri­ka­la­rı­mız­da ve daha çok ol­ma­sı­nı te­men­ni et­ti­ği­miz fab­ri­ka­la­rı­mız­da kendi iş­çi­le­ri­miz ça­lış­ma­lı­dır. Mü­ref­feh ve mem­nun ola­rak ça­lış­ma­lı­dır. Ve bütün bu say­dı­ğı­mız sı­nıf­lar aynı za­man­da zen­gin ol­ma­lı­dır. Ve ha­ya­tın lez­zet-i ha­ki­ki­si­ni ta­da­bil­me­li­dir ki, ça­lış­mak için kud­ret ve kuv­vet bu­la­bil­sin. Bi­na­ena­leyh prog­ram­dan bah­so­lun­du­ğu zaman adeta di­ye­bi­li­riz ki, bütün halk için bir say mi­sak-ı mi­li­si ma­hi­ye­tin­de olan prog­ram et­ra­fın­da top­lan­mak­ta hasıl ola­cak olan şekl-i si­ya­si ise alel'ade bir fırka ma­hi­ye­tin­de ta­sav­vur edil­me­mek la­zım­ge­lir ve bade's-sulh vukua ge­le­bi­lecek böyle şekl-i si­ya­si­nin şim­di­ye kadar ol­du­ğu gibi mil­le­tin azim ve ima­nıy­la ve vah­det ve te­sa­nü­dün bir­bi­ri­ne mü­za­hir ol­ma­sıy­la mu­vaf­fak ola­ca­ğı hak­kın­da­ki ka­na­atim ka­vi­dir ve tam­dır.”

Bugün gel­di­ği­miz nok­ta­da işa­ret edi­len du­rum­lar ve ey­lem­ler­den ne kadar uzak­laş­tı­ğı­mız göz önün­de­dir. Biz­le­rin bir an önce gö­bek­ten dışa ba­ğım­lı, ha­zır­cı eko­no­mi­ye olan göbek ba­ğı­mı­zı kesmekten ve üret­mek­ten al­dı­ğı güçle tam ba­ğım­sız­lı­ğı­nı sağ­la­yan, üre­tim eko­no­mi­si­ne geç­mek­ten başka ça­re­miz yok­tur.

Sevgi ve selam...