Bay­ram­lar gelip ge­çi­yor; dini bay­ram­lar ve milli bay­ram­lar… 

Hangi bay­ram seni çok daha et­ki­ler der­se­niz: Hiç dü­şün­me­den milli bay­ram­la­rı­mız derim. Milli bay­ram­la­rı­mı­zın cum­hu­ri­yet ta­ri­hi­miz yö­nün­den, hep­si­nin ayrı bir önemi var­dır. Kı­sa­ca­sı milli bay­ram­la­rı­mız cum­hu­ri­ye­ti­mi­zin sim­ge­le­ri­dir. Dini bay­ram­la­rın ise inanç ola­rak on­lar­dan ayrı bir yeri var­dır. Geç­miş­ten gü­nü­mü­ze kadar uza­nan zaman sü­re­cin­de ba­sın­da “Ah ne­re­de o bay­ram­lar” diye ya­kı­nan, bir­bi­ri­ni ben­ze­ri çok yazı ya­yın­lan­mış­tır. 

Ba­sı­na ilk adımı at­tı­ğım gün­ler­de yazım us­ta­la­rı­mız dini bay­ram­lar­da mut­la­ka geç­miş bay­ram­lar­la ilgi bir şey­ler yazın diye biz­le­re öğüt ver­miş­ler­di. Bende bu ya­zım­da aynı şey­le­ri tek­rar­la­mak is­te­mi­yo­rum. Gü­nü­müz bay­ram­la­rı geç­miş­te ya­şa­nan bay­ram na­ma­zı, kur­ban te­la­şı, eş dost, me­zar­lık zi­ya­ret­le­ri gibi özel­lik­ler hemen hemen yok etti. Dini bay­ram­lar artık tu­ris­tik ta­til­le­re dö­nüş­tü. Sa­nı­rım dün­ya­da en çok ta­ti­li olan ül­ke­ler­den bi­ri­si­yiz. Böyle olun­ca da neden çağ­daş ül­ke­le­re ula­şa­mı­yo­ruz diye dü­şü­nüp du­ru­yo­ruz…

Bay­ram yak­la­şır­ken pa­ra­sı olan­lar kaç gün tatil ola­cak diye dü­şü­nü­yor. Ni­te­kim bu bay­ram­da ön­ce­ki­ler­de ol­du­ğu gibi önüne ar­ka­sı­na ek­le­me­ler ya­pıl­dı ve on güne çı­ka­rıl­dı. Artık yaş­lı­lar­da ço­cuk­la­rıy­la to­run­la­rı­nı zi­ya­re­te ge­le­cek­ler diye bek­le­mi­yor­lar; on­la­rın ta­ti­le git­tik­le­ri­ni, dost­lar alış­ve­riş­te olsun ka­bi­lin­den te­le­fon­la veya me­saj­la bay­ram­la­şa­cak­la­rı­nı bi­li­yor­lar.

Kı­sa­ca­sı yıl­lar yıl­la­rı iz­le­di her şey gibi dini bay­ram­lar­da de­ğiş­ti. Belki de o gün­ler­de maddi ve ma­ne­vi yön­den sevgi, hoş­gö­rü ve bü­yük­le­re saygı vardı. Her şey gibi mad­di­yat, çı­kar­lar on­la­rı yok etti. Özel­lik­le bay­ram­lar yak­laş­tı­ğın­da kır­ta­si­ye­ci dük­kân­la­rın­da çeşit çeşit bay­ram kart­la­rı ser­gi­le­nir­di. Şimdi on­lar­da or­ta­dan kalk­tı. Tek­no­lo­ji de­ğiş­ti­ğin­den on­la­rın ye­ri­ni e-pos­ta­lar, me­saj­lar aldı. Sa­nı­rım buna da en çok se­vi­nen­ler pos­ta­cı­lar ol­ma­lı.

Kur­ban kes­mek ta­ri­hin erken çağ­la­rın­dan iti­ba­ren var­dır. Kan akı­ta­rak tan­rı­la­rı mem­nun et­tik­le­ri­ni san­mış­lar­dır. Ba­zı­la­rı­na göre dini buy­ru­ğu (!) ye­ri­ne ge­tir­mek için ke­si­len hay­van­lar ne­de­niy­le bu bay­ra­mın or­ta­ya çık­tı­ğı­nı söy­le­ye­bi­li­riz. Ta­rih­te var olan gü­nü­müz­de de ya­şa­yan din­le­rin hemen hep­sin­de dini öy­kü­ler var­dır. Bazı bilim dal­la­rın­dan uzak olan­lar bun­la­rı ger­çek sanır; o da başlı ba­şı­na bir konu…

İslam ta­ri­hin­de Yahşi isim­li bir ka­dı­nın Haz­re­ti Hamza’yı öl­dür­dük­ten sonra onun ci­ğe­ri­ni ye­di­ği ya­zı­lı­dır… Çoğu in­san­da kur­ban kes­tik­ten sonra ön­ce­lik­le ci­ğe­ri­ni yi­ye­rek daha sevap ka­zan­dı­ğı­nı sa­nır­lar.

Kur­ban ko­nu­sun­da Türk­çe­miz­de kul­lan­dı­ğı­mız bazı de­yim­ler var­dır; bun­la­rın ba­şın­da da “Kur­ban ola­yım”, “Kur­ban ver­mek”, “Kur­ban git­mek” gibi…

Kur­ban­lık ola­rak koyun, keçi, deve, bü­yük­baş hay­van­lar dı­şın­da­ki başka hay­va­nın ke­sil­me­si caiz de­ğil­dir. Bunun için­de ay­rı­lan hay­van­la­ra kur­ban­lık de­ni­lir.

Kur­ban kesme inan­cın­da­ki çoğu insan gü­nü­müz­de kur­ban kesme te­la­şı içe­ri­sin­de­dir. Ancak bir kilo kıy­ma­nın 500-700 lira ol­du­ğu gün­ler­de kur­ban pa­ra­sı nasıl bu­lu­nur?

Zor hem de çok zor.

Bir za­man­lar kur­ban­lar so­kak­lar­da bah­çe­ler­de ke­si­lir etraf kan gö­lü­ne dö­nü­şür­dü. Ke­si­len hay­van­la­rın çır­pı­nış­la­rı ve akan kan­lar küçük ço­cuk­lar üze­rin­de nasıl bir etki yapar; acaba bunu dü­şü­nen­ler olmuş mudur? Bi­le­me­yiz.

Kur­ban bay­ram­la­rın­da en çok ya­şa­nan ve med­ya­da yer alan olay­la­rın ba­şın­da kaçan hay­van­la­rın pe­şi­ne ta­kı­lan gö­nül­lü ma­ta­dor ile ka­sa­bım di­ye­rek elini ko­lu­nu kesen sözde ka­sap­lar­dır…

Kur­ban­la il­gi­li bin anımı yeri gel­miş­ken siz­ler­le pay­laş­mak is­te­rim; Yıl­lar ön­ce­si bir kur­ban bay­ra­mın­da Fet­hi­ye’ye git­miş­tik. Otel­den de­ni­ze iner­ken bir evin bah­çe­sin­de çok güzel bir keçi gör­müş­tük. Ke­çi­yi sev­miş, ba­zı­la­rı­mız­da res­mi­ni çek­miş­ti. Dö­nüş­te bir bak­tık ki; ke­çi­nin ye­rin­de yal­nız bağlı ol­du­ğu ipi kal­mış­tı. Ger­çek­ten çok üzül­müş­tük. O gü­ze­lim ke­çi­yi kes­mek­le se­va­ba mı gi­ril­miş­ti.

Ric­hard Baker bakın ne kadar güzel söy­le­miş: “Bil­mi­yor­sun, bil­me­di­ği­ni de bil­mi­yor­sun ve bil­me­di­ği­ni bil­me­yi de is­te­mi­yor­sun.”