İhra­cat ge­lir­le­ri­nin yüzde 25’ini TL ola­rak Mer­kez Ban­ka­sı’na park et­me­si­nin is­ten­me­si ilk adım oldu. Ar­dın­dan oranı yüzde 40’a çı­kar­dı­lar. Sü­reç­te ge­liş­tir­dik­le­ri kur ga­ran­ti­li mev­du­at he­sa­bı­nın da is­te­nen so­nu­cu ver­me­di­ği­ni gör­dü­ler.

Çünkü ne ya­pı­lır­sa ya­pıl­sın, döviz mev­du­at­la­rın­da gev­şe­me ya­şan­mı­yor­du. Arada geçiş diye ya­pı­lan ha­ber­le­rin büyük öl­çü­de ka­mu­dan ol­du­ğu­nu her­kes bi­li­yor. Bu nok­ta­da ders almak ve me­se­le­yi yak­la­şım­da bir sorun ol­du­ğu­nu dü­şü­ne­rek de­ğer­len­dir­mek ye­ri­ne li­mit­le­ri art­tır­dı­lar.
Bu kez re­es­kont kre­di­si kul­lan­mak is­te­yen ih­ra­cat­çı­nın yüzde 40 ile bir­lik­te, ge­li­rin­den geri kalan yüzde 30’u da ban­ka­sı­na park ede­rek yüzde 70’ine varan oran­da döviz riski ala­rak TL’de dur­ma­sı­nı, hatta bir ay bo­yun­ca da döviz al­ma­ma­sı­nı is­te­di­ler.
Ne çe­liş­ki­dir ki bir yan­dan ih­ra­cat ge­lir­le­riy­le övü­nüp, diğer ta­raf­ta ih­ra­cat ya­pa­nı kö­şe­ye sı­kış­tır­mak, hatta döviz ih­ti­ya­cı şid­det­len­dik­çe ara malı ve ham­mad­de ala­ma­ya­cak, alır­sa da zarar edecek nok­ta­ya ge­tir­mek gibi bir hamle ya­pıl­dı.
İşte ih­ra­cat­çı­lar bunu ko­nuş­mak üzere Mer­kez Ban­ka­sı Baş­ka­nı Kav­cı­oğ­lu’ndan ran­de­vu talep et­ti­ler. Bu bu­luş­ma­nın ger­çek­leş­ti­ği ve gö­nül­le­rin yine sözle ok­şan­ma­ya ça­lı­şıl­dı­ğı ama su­is­ti­mal­ler­den de bah­se­dil­di­ği gün, bu sefer de BDDK ham­le­si geldi.
Döviz var­lık­la­rı 15 mil­yon TL’yi geçen ve geç­me­yen şir­ket­ler ola­rak ikiye ay­rı­lan bir tablo çıktı önü­mü­ze. 15 mil­yon TL de­yin­ce büyük ge­li­yor. 885 bin dolar ci­va­rın­da bir dolar he­sa­bın­dan bah­se­di­yo­ruz. Yani ih­ra­cat­çı bir şir­ket için çok ra­hat­lık­la sı­nı­rı aşı­la­bi­lecek bir rakam. Me­se­le­yi dolar üze­rin­den oku­du­ğu­nuz­da ne­re­dey­se karar, ih­ra­cat yapan her­kes an­la­mı­na ge­li­yor.
Ti­ca­ri kredi kul­lan­mak is­ti­yor­sa­nız, 15 mil­yon TL’lik de­ğe­rin üze­rin­de dö­vi­zi­ni­zin ol­ma­ma­sı ge­re­ki­yor. Bu akıl tu­tul­ma­sı kar­şı­sın­da, insan ister is­te­mez ‘neden’ diye so­ru­yor. Şayet kam­bi­yo re­ji­mi­ni de­ğiş­ti­rip, ül­ke­yi de ka­pa­lı eko­no­mi mo­de­li­ne ge­tir­me­diy­se­niz, hü­kü­me­tin ser­best pi­ya­sa ku­ral­la­rı­na bağ­lı­lık söz­le­riy­le pek uyuş­ma­yan bir tavır.
Do­lar­da­ki gev­şe­me ise inan­dı­rı­cı değil, Onun yapay bir şe­kil­de, eko­no­mi­yi algı yö­net­mek zan­ne­den bir zih­ni­ye­tin her­kes ta­ra­fın­dan bi­li­nen an­lam­sız bir ham­le­si ol­du­ğu­nu söy­le­ye­rek ge­çiş­ti­re­lim.
Sonra ku­lis­le­re yan­sı­yan ge­rek­çe­le­ri oku­yor­su­nuz. Üç temel ge­rek­çe var. Bi­rin­ci­si içe­ri­den düşük fa­iz­le kredi kul­la­nıp, Lond­ra swap pi­ya­sa­sın­da yük­sek ka­zanç elde eden­le­rin en­gel­len­me­si.
Swap pa­ra­la­rı­nı ek­si­de olan re­zer­vi ar­tı­da gös­ter­mek için kul­la­nan bir yak­la­şı­mın bun­dan şi­ka­yet et­me­si ne kadar sağ­lık­lı ayrı bir konu ama, sa­de­ce bu bile eko­no­mi­de akıl dışı bir faiz ora­nı­na sahip olun­du­ğu­nu gös­ter­mi­yor mu?
İkin­ci­si şir­ket sa­hip­le­ri ti­ca­ri kredi alıp, oto­mo­bil, ev gibi mülk­ler edi­nip pi­ya­sa­la­rın şiş­me­si­ne neden olu­yor­muş. Hangi şir­ket sa­hip­le­ri bun­lar? Bi­rin­ci­si fi­yat­lar tek ba­şı­na bu­ra­dan şiş­mez de, o zaman adama so­rar­lar, kamu ban­ka­la­rı reel sek­tör kredi bek­ler­ken, ko­nu­tu reel sek­tör zan­ne­dip neden za­ra­rı­na sa­de­ce konut kre­di­si da­ğı­tı­yor?
Üçün­cü ge­rek­çe de bu yolla elin­de döviz bu­lun­du­ran şir­ket­le­rin boz­dur­ma­sı­nı ve kurun gev­şe­me­si­nin temin edil­me­si­ni amaç­lı­yor. İyi de bun­lar ran­ti­ye değil ki… El­le­rin­de­ki dö­vi­zi iş yap­mak için önlem ola­rak tu­tu­yor­lar. Tek­rar döviz talep et­tik­le­rin­de, ke­nar­da pa­ra­la­rı da yoksa çok daha pa­ha­lı ala­cak­la­rı ih­ti­ma­li gö­re­mi­yor mu­su­nuz?
Bütün bu sis­tem içe­ri­sin­de kötü ni­yet­li ki­şi­ler ola­bi­lir mi? Ola­bi­lir… Dev­le­tin gö­re­vi zaten bunun en­gel­len­me­si. Yani ül­ke­de hır­sız­lık da yasak. Yapan var mı? Var. Ne ya­pa­lım şimdi; hır­sız­la­rı en­gel­le­mek için, on­la­ra kı­za­rak ev­le­ri mi ya­ka­lım? Çünkü eko­no­mi yö­ne­ti­mi­nin son al­dı­ğı ka­rar­lar­la yap­tı­ğı tam da bu.

cetinunsalan@​yahoo.​com