Sev­gi­li Okur­lar, far­kın­da mı­sı­nız bil­mem ama ül­ke­mi­zi ve tüm yurt­taş­la­rı il­gi­len­di­ren önem­li bir de­ği­şik­lik, üze­rin­de fazla du­rul­ma­dan ve ne­re­dey­se hiç tar­tı­şıl­ma­dan ha­ya­ta ge­çi­ril­di. Nedir bu de­ği­şik­lik, neler ge­tir­di ne­le­ri gö­tü­re­bi­lir? Gelin hep bir­lik­te bir göz ata­lım.

Resmi Ga­ze­te’nin 22.05.2024 ta­rih­li sa­yı­sın­da ya­yım­la­nan ka­rar­la 24 Mayıs 1990 ta­rih­li “Se­fer­ber­lik ve Savaş Hali Tü­zü­ğü” yü­rür­lük­ten kal­dı­rıl­dı ve ye­ri­ne 'Se­fer­ber­lik ve Savaş Hali Yö­net­me­li­ği' ge­ti­ril­di.

Yeni yö­net­me­lik­le bir­lik­te ha­ya­ta ge­çi­ri­len en büyük de­ği­şik­lik; tü­zük­te­ki Ba­kan­lar Ku­ru­lu­na ait olan görev ve yet­ki­le­rin Cum­hur­baş­ka­nı­na dev­re­dil­me­si Ay­rı­ca Cum­hur­baş­kan­lı­ğı­nın görev ve yet­ki­le­ri­ne iliş­kin usul ve esas­lar be­lir­len­di.

Yö­net­me­lik­le neler de­ğiş­ti?
Yeni yö­net­me­li­ğe göre, sa­va­şı ge­rek­ti­recek bir du­ru­mun baş gös­ter­me­si, ayak­lan­ma ol­ma­sı veya vatan ya da Cum­hu­ri­ye­te karşı kuv­vet­li ve ey­lem­li bir kal­kış­ma­nın or­ta­ya çık­ma­sı, ül­ke­nin ve mil­le­tin bö­lün­mez­li­ği­ni içten veya dış­tan teh­li­ke­ye dü­şü­ren dav­ra­nış­la­rın or­ta­ya çık­ma­sı ha­lin­de Cum­hur­baş­ka­nı, genel veya kısmı se­fer­ber­lik ila­nı­na karar ve­recek. Se­fer­ber­lik ka­ra­rı der­hal Resmi Ga­ze­te'de ya­yım­la­na­cak ve aynı gün TBMM ona­yı­na su­nu­la­cak.

Se­fer­ber­lik ve Savaş Hali Yö­net­me­li­ği nedir?
Se­fer­ber­lik ve savaş hali ile bun­la­rın henüz ilan edil­me­miş ol­du­ğu sa­va­şı ge­rek­ti­recek du­ru­mun baş gös­ter­di­ği ger­gin ve buh­ran­lı dö­nem­le­re iliş­kin eylem planı ve ha­zır­lık­la­ra iliş­kin yö­net­me­li­ği ifade edi­yor.

Se­fer­ber­lik nedir, hangi du­rum­lar­da ilan edi­lir?
Se­fer­ber­lik bir ül­ke­nin si­lah­lı kuv­vet­le­ri­ni sa­va­şa hazır du­ru­ma ge­ti­ren, ül­ke­nin eko­no­mi­si­ni, yö­ne­ti­mi­ni savaş ge­rek­le­ri­ne uya­cak du­ru­ma sokan ha­zır­lık­la­rın ve ön­lem­le­rin tümü ola­rak ad­lan­dı­rı­lı­yor. Milli Sa­vun­ma Ba­kan­lı­ğı ta­ra­fın­dan se­fer­ber­li­ğin ta­nı­mı şöyle:
"Se­fer­ber­lik, ülke ve mil­let ola­rak dev­le­tin tüm güç ve kay­nak­la­rı­nın, başta as­ke­ri güç olmak üzere, sa­va­şın ih­ti­yaç­la­rı­nı kar­şı­la­ya­cak şe­kil­de ha­zır­lan­ma­sı, top­lan­ma­sı, ter­tip­len­me­si ve kul­la­nıl­ma­sı­na iliş­kin bütün fa­ali­yet­le­rin uy­gu­lan­dı­ğı, hak ve hür­ri­yet­le­rin ka­nun­lar­la kıs­men veya ta­ma­men sı­nır­lan­dı­rıl­dı­ğı hal­dir.”

Se­fer­ber­li­ğin ilan edil­me­si için bir dev­le­tin diğer dev­let veya dev­let­ler­le savaş ih­ti­ma­li­nin ka­çı­nıl­maz ol­ma­sı, iç bün­ye­de­ki ka­rı­şık­lık­la­rın nor­mal şart­lar­la kar­şı­lan­ma­dı­ğı bir or­ta­mın mey­da­na gel­me­si ge­re­kir.

Sa­va­şı ge­rek­ti­recek bir du­ru­mun baş gös­ter­me­si, ayak­lan­ma ol­ma­sı, vatan veya cum­hu­ri­ye­te karşı kuv­vet­li ve ey­lem­li bir kal­kış­ma­nın veya ül­ke­nin ve mil­le­tin bö­lün­mez­li­ği­ni işten ve dış­tan teh­li­ke­ye dü­şü­ren dav­ra­nış­la­rın or­ta­ya çık­ma­sı hal­le­rin­de, Cum­hur­baş­ka­nı genel veya kısmî se­fer­ber­lik ilâ­nı­na karar verir.

Kısmi se­fer­ber­lik nedir?
Aynı za­man­da se­fer­ber­lik bu du­ru­mun ilan edil­di­ği ya da sa­va­şın devam et­ti­ği dö­ne­me de­ni­li­yor. Kısmi se­fer­ber­lik; ül­ke­nin bir ya da daha çok böl­ge­sin­de uy­gu­la­nan ve tüm güç ve kay­nak­la­rın kul­la­nıl­ma­sı­nı ge­rek­tir­me­yen se­fer­ber­lik ola­rak ge­çi­yor.

De­ğer­li okur­lar, Mev­cut Cum­hur­baş­kan­lı­ğı Hü­kü­met Sis­te­mi’nde Cum­hur­baş­ka­nı­na ta­nı­nan yet­ki­le­rin ge­niş­li­ği sü­rek­li tar­tı­şı­lır­ken mev­cut yet­ki­le­re ek ola­rak genel veya kısmi se­fer­lik yet­ki­si­ni de ver­mek ne yazık ki mu­ha­le­fe­tin il­gi­si­ni dahi çek­me­di. Be­lir­siz ve muğ­lak ifa­de­ler­le dolu olan yö­net­me­lik ne­dey­se hiç tar­tı­şıl­ma­dan Resmi Ga­ze­te’de ya­yım­lan­dı ve kabul edil­di. He­pi­mi­ze Ha­yır­lı Olsun!