Hazır cem­re­ler de düş­me­ye baş­la­mış­ken, bahar müj­de­si­ni ve­ri­yor­ken, doğa ve sanat üze­ri­ne soh­bet ede­lim biraz. Hep en­di­şe, hep sı­kın­tı ko­nuş­ma­ya­lım. Evren, güzel şey­ler duy­ma­yı hak edi­yor. Gü­zel­lik­le­ri de ko­nu­şa­lım ki, yan­kı­lan­sın fe­za­da, güzel dö­nüş­le­ri olsun bize, değil mi? De­me­dik­le­rim daha doğ­ru­su de­mek­ten bık­tık­la­rım kal­sın içim­de, ağaca aş­kı­mı ilân ede­yim ev­re­ne öy­ley­se. Evet, “ağaç” bu ya­zı­nın ko­nu­su.

Ağaç, sa­de­ce Türk kül­tü­rün­de değil, dünya kül­tü­rün­de de çok kıy­met­li­dir. Ör­ne­ğin, Türk mi­to­lo­ji­sin­de kayın ağacı ko­ru­yu­cu, iyi ruh­la­rın dün­ya­ya in­me­si­ni sağ­la­yan bir araç­tır. Kötü ruh­lar uzak durur ondan. Şa­man­lar, ri­tü­el­le­ri­ni kayın ağacı olan yer­ler­de ya­par­lar. İna­nı­şa göre, bu ağa­cın ya­nın­da ya­pı­lan du­alar Ya­ra­dan’a daha çabuk ula­şır.

Do­ğa­da­ki nes­ne­le­rin canlı ol­duk­la­rı­na ina­nan­lar­da­nım. Taş bile canlı… Kök­le­riy­le top­ra­ğa sa­rı­lan, so­lu­du­ğu­muz ha­va­yı te­miz­le­yen, yüz­ler­ce yıl ya­şa­yan bir ağaç ise canlı ol­ma­nın çok öte­sin­de.

Çev­re­bi­lim­ci Su­zan­ne Si­mard, “Bir orman, gör­dü­ğü­nüz­den çok daha faz­la­sı­dır” diyor. Ağaç­lar, kök­le­ri ara­cı­lı­ğıy­la bir­bir­le­riy­le yar­dım­la­şı­yor­lar. Or­man­da­ki bir ana ağaç, çev­re­sin­de­ki yavru ağaç­la­rı on­la­ra kök­le­ri ara­cı­lı­ğıy­la kar­bon­la­rı­nı gön­der­mek su­re­tiy­le bes­li­yor me­se­la. Ağaç­lar, kendi tü­rün­den olan ağaç­la­rı ta­nı­yor­lar, hatta bir­bir­le­ri­ne sa­vun­ma sin­yal­le­ri gön­de­ri­yor­lar. Ölmek üzere olan bir ağaç, fazla kay­nak­la­rı­nı çev­re­sin­de­ki­le­re ak­ta­rı­yor. Bunu bilim söy­lü­yor. Bazı in­san­lar de­di­ko­du ya da boş işler ye­ri­ne bilim ya­pı­yor çok şükür de, sa­ye­le­rin­de öğ­re­ni­yo­ruz biz de.

Ağaç­la­rın bir­bir­le­ri­ne sa­vun­ma sin­yal­le­ri gön­der­me­le­ri ile il­gi­li ola­rak haberdar.​com’dan Utku Kı­zıl­tan’ın bir ya­zı­sın­da ak­tar­dı­ğı bilgi ol­duk­ça he­ye­can­lan­dır­dı beni. Ya­zı­nın il­gi­li kıs­mı­nı aynen alı­yo­rum: “Avust­ral­ya kı­ta­sı­nın Tas­man­ya böl­ge­sin­de, akas­ya­lar ve an­ti­lop­lar bir arada ya­şar­lar. Tabi, an­ti­lop­la­rın en önem­li besin kay­na­ğı gayet lez­zet­li olan akas­ya yap­rak­la­rı ve fi­liz­le­ri­dir. An­ti­lop­lar akas­ya dal­la­rı­na sal­dı­rın­ca, lez­zet­li akas­ya öz­su­yu der­hal zehir gibi acı bir sı­vı­ya dö­nü­şür ve an­ti­lop­la­rın ken­di­le­ri­ne zarar ver­me­le­ri­ni en­gel­ler. Aynı za­man­da, sal­dı­rı­ya uğ­ra­yan akas­ya ağacı yap­rak­la­rın­dan uya­rı­cı bir gaz sal­gı­la­ma­ya baş­lar. Bu gaz, o ağa­cın 50 metre çev­re­sin­de­ki diğer akas­ya­lar ta­ra­fın­dan al­gı­la­nır. Uya­rı­yı alan her ağaç hemen öz­su­yu­nu ze­hir­li mad­de­ye dö­nüş­tür­dü­ğü gibi, uyarı ga­zı­nı da sal­gı­lar. Böy­le­ce uya­rı­lan bütün ağaç­lar top­lu­ca sa­vun­ma­ya ge­çe­rek ken­di­le­ri­ni düş­man­la­rı olan an­ti­lop­lar­dan korur.”

Evet, bir orman gör­dü­ğü­müz­den çok daha faz­la­sı ger­çek­ten. Bir ağaç, san­dı­ğı­mı­zın çok öte­sin­de. Da­rı­sı “insan” ola­bil­me­nin ba­şı­na.

Bu gi­riş­ten sonra ağaca gü­zel­le­me ni­te­li­ğin­de­ki kısa şi­iri­mi pay­laş­ma za­ma­nı… Gü­zel­le­me­ler, ken­di­le­ri­ni hak eden asıl kah­ra­man­la­ra gel­sin.

Ben en çok ağaç­la­rı sev­dim bu ömür­de, ge­ri­si yalan.
Mal da, mülk de, aş da, eş de.
Bir ağaç var, ötesi yok.
Dal­la­rı göğe değil, gön­lü­me sa­lı­nır
Yap­rak­la­rı rüz­gâ­rı nağme yap­mış
Yü­re­ğim­de raks eder kıpır kıpır.
Ne de­niz­kız­la­rı Siren’ler, ne bül­bül, ne de en güzel ninni
Varsa yoksa bu yeşil rak­sın sesi.
Öl­dü­ğüm gün,
Al­tı­na gö­me­cek­ler
Baş başa ka­la­ca­ğım
Hu­zu­ra va­ra­ca­ğım
Ağaç benim, ben ağa­cın top­ra­ğı­na ka­rı­şa­cak
Da­lın­da uçu­şa­ca­ğım.

Hu­zur­dur ağaç. Nasıl bir ni­met­tir in­sa­noğ­lu­na. Sanki ya­şa­mın tüm ne­şe­si, tüm gi­ze­mi saklı onda. Ağaca ba­kar­ken mah­cup olu­rum önün­de. Ne kadar da mü­te­va­zı in­sa­noğ­lu­nun kar­şı­sın­da. Oysa tam tersi ol­ma­lıy­dı.

Ağaç­la­rın göl­ge­si hep üze­ri­miz­de olsun!