Ka­nun­da an­gar­ya sı­nı­rı ola­rak ni­te­len­di­ri­len as­ga­ri üc­re­tin açlık sı­nı­rı­nın al­tın­da ol­du­ğu, bir­kaç sene ön­ce­si­ne kadar as­ga­ri üc­re­tin üze­rin­de olan emek­li ma­aş­la­rı­nın bu üc­re­tin ya­rı­sı­na düş­tü­ğü, in­san­la­rın ge­çin­mek bir yana kar­nı­nı do­yur­ma­ya ça­lış­tı­ğı bu se­fa­let eko­no­mi­si­nin adı kondu.

Üs­te­lik bu ta­nım­la­ma­yı, Tür­ki­ye’de reel sek­tö­rü tem­sil eden tüm mes­le­ki STK’ların en üst ku­ru­lu­şu TÜR­KON­FED’in Baş­ka­nı Sü­ley­man Sön­mez yaptı. Tanım şu: As­ga­ri ücret eko­no­mi­si…

Her­ke­sin ko­nu­yu iş­ve­ren ile ça­lı­şan ara­sı­na sı­kış­tır­ma­ya ça­lış­tı­ğı, eko­no­mi­yi bu nok­ta­ya ge­ti­ren­le­rin ara­dan sıy­rı­lıp, emek­li­sin­den ça­lı­şa­nı­na kadar sabır, es­na­fın­dan çift­çi­si­ne, iş­ve­re­nin­den ya­tı­rım­cı­sı­na kadar fe­da­kâr­lık is­te­di­ği gün­de­min or­ta­sı­na net bir ta­nım­la­ma ola­rak ko­nul­du.

AB ül­ke­le­rin­de as­ga­ri üc­re­tin, ça­lı­şan­la­rın yüzde 7’sini kap­sa­dı­ğı­na dik­kat çekip, ül­ke­miz­de iki ça­lı­şan­dan bi­ri­nin as­ga­ri ücret al­dı­ğı­nın al­tı­nı kalın harf­ler­le çizen Sön­mez, yük­sek katma değer üre­til­me­yen her sü­re­cin bu eko­no­mi­ye mah­kû­mi­ye­ti art­tır­dı­ğı­nı ifade etti.

O kadar doğru bir ta­nım­la­ma ki, bu­gün­ler­de ra­kam­lar ya da carry trade ya­tı­rım­cı­sı­na yol açan ku­ru­luş­la­rın coşku veren söy­lem­le­ri­nin göl­ge­sin­de, eli taşın al­tın­da olan, en önem­li­si bu üc­ret­le­ri bile kar­şı­la­mak­ta güç­lük çeken reel sek­tö­rün bir nu­ma­ra­sı­nın me­se­le­yi yük­sek sesle dile ge­tir­miş ol­ma­sı çok kıy­met­li.

Peki Tür­ki­ye nasıl yük­sek katma de­ğer­li üre­tim ya­pa­cak? Her­han­gi bir yol ha­ri­ta­sı ol­ma­yan, eko­no­mi­de tüm ger­çek­leş­me­le­ri ra­kam­la sı­nır­lı tutan, di­li­ne katma de­ğe­ri al­dı­ğın­da hiç­bir şey yap­ma­yıp bunu bir te­men­ni­ler man­zu­me­sin­den iba­ret gören eko­no­mi yö­ne­ti­miy­le ve bu an­la­yış­la müm­kün mü?

Teş­vik­ler­den kre­di­le­re, ya­tı­rım öne­ri­le­rin­den yol ha­ri­ta­sı­na kadar hiç­bir baş­lı­ğın net­leş­ti­ril­me­di­ği, hatta in­san­la­rın ma­li­yet yapma ko­nu­sun­da bile ön­le­ri­ni gö­re­me­di­ği, va­tan­da­şın­dan iş­ve­re­ni­ne ön­gö­rü­le­mez­lik deh­li­zin­de bo­ğul­du­ğu bir or­tam­da, fikir öz­gür­lü­ğü­nün şart­la­ra bağlı ol­du­ğu bir ülke ik­li­min­de yük­sek katma de­ğer­li iş ya­ra­tı­la­bi­lir mi?

Ül­ke­nin temel sorun nok­ta­sı, fel­se­fe­si­ni kay­bet­miş ol­ma­sı… Şayet eko­no­mi­de ra­kam­la­rın pe­şin­den koşar, ül­ke­ye bir yol ha­ri­ta­sı ver­mek, ha­yal­le­ri­ni ger­çe­ğe dö­nüş­tü­recek bir iklim ya­rat­mak ye­ri­ne, ça­lı­şa­nın, ku­ra­la uya­nın teş­vik edil­di­ği bir eko­sis­tem için­de üre­te­ni üret­ti­ği­ne piş­man et­mek­ten vaz­geç­mez­se­niz, ora­dan bı­ra­kın katma de­ğer­li üre­ti­mi, sağ­lık­lı bir üre­tim per­for­man­sı bile çık­maz.

‘Hiç mi doğru bir şey yap­mı­yo­ruz’ diye si­tem­le­ri­ni dile ge­ti­ren­le­rin, tril­yon­lar­ca TL kay­nak, yani büt­çe­yi kul­la­nıp, sonra bu büt­çe­nin neden ve­rim­siz şe­kil­de har­can­dı­ğı­nın he­sa­bı­nı ver­me­di­ği bir or­tam­da, siz tek tük ya­pı­lan iyi iş­le­re alkış mı bek­li­yor­su­nuz?

Üs­te­lik bu al­kı­şı, yan­lış­la­rın daha çok ol­du­ğu bir or­tam­da, yan­lış­la­rın he­sa­bı­nı ver­me­den talep edi­yor­su­nuz. Ne 128 mil­yar do­la­rın he­sa­bı ve­ril­di bu ül­ke­de, ne de 3 TL’ye mal ola­cak iş­le­rin, 5 TL’ye mal edil­me­si­nin…

Ödeme ve müş­te­ri ga­ran­ti­li iş­le­re nasıl imza atıl­dı­ğı­nın he­sa­bı­nı ver­me­yen­le­rin, sü­rek­li belli şir­ket­le­rin borç­la­rı­nı si­len­le­rin, daimi ola­rak va­tan­da­şın ce­bi­ne koy­ma­dan do­lay­lı vergi tah­sil etmek is­te­yen­le­rin ik­li­min­de, bence gelen en güzel ta­nım­dı bu. As­ga­ri ücret eko­no­mi­si…

De­şif­re­si ne bi­li­yor mu­su­nuz? Fa­son­cu, yok pa­ha­sı­na insan ça­lış­tı­ran, ka­la­ba­lık ile insan kay­na­ğı­nın far­kı­nı bil­me­yen ve geç­miş yüz­yıl­la­rın kö­le­lik sis­te­mi­ne atıf­ta bu­lu­na­cak baş­lık­lar açan, ça­lış­ma / ça­lış­ma­ma iliş­ki­si­ni teh­dit üze­ri­ne kur­gu­la­mış ya­pı­dan söz edi­yo­ruz. Tanım çok doğru: As­ga­ri ücret eko­no­mi­si… Merak et­ti­ğim ise şu: Acaba an­la­yan çı­ka­cak mı?