Bo?aziçi’nde Kuzguncuk’da gözlerini dünyaya açm?? biri olarak ya?anm?? baz? olaylar? unutm?yorum. Anla??lan küçük ya?lar?n bellekleri çok güçlü oluyor, an?lar bir türlü silinmiyor. Ya?ad?klar?m?n ço?unu yer ve ortam uygun oldu?unda yay?nlamaktan arta kalm?yorum.
Gördü?üm ve unutamad???m olaylardan birisi de içerisi çaresiz insanlarla dolu bir geminin Kuzguncuk’un önünden geçerek Karaköy’e demirlemesi, orada günlerce kald?ktan sonra geldi?i gibi geriye gitmesi, sonrada Bo?az?n ç?k???nda torpillenmesiydi. Aradan geçen y?llar sonra Bo?aziçi tarihinde ya?anm?? bu ac? olayla ilgili pek çok ?ey okudum, ö?rendim ve dü?ündüm. Yeri gelmi?ken insanl?k tarihinde kara bir leke olan olay? sizlerle payla?mak istiyorum:
II. Dünya Sava??’n?n Avrupa’y? sard??? günlerde ?rkç?l?k ön plana ç?kar?lm??, Yahudiler ba?ta olmak üzere baz? etnik guruplar ortadan kald?r?lmak istenmi?ti. Almanya’da Nazilerin Yahudi soyk?r?m?ndan kaçarak kurtulmak isteyen Yahudiler çe?itli çarelere ba?vurmu?lard?.
Canlar?n? kurtarmak tela??na dü?en Yahudilerin bütün amaçlar? yeni bir yurt aray??? içerisinde Türkiye üzerinden Filistin’e gidebilmekti. Bunun içinde baz? guruplar henüz Nazi i?galine u?ramam?? olan Romanya’da toplanm??lar, kendilerini götürecek geminin aray???na ba?lam??lard?. Sonunda büyük paralar vererek arad?klar? gemiyi buldular; 3 Aral?k 1941 günü kiralad?klar? Panama bandral?. 1887’de ?ngltere’nin Newcastle Tersanesi’nde yap?lm?? Struma gemisiyle Varna Liman?’ndan ?stanbul’a do?ru denize aç?ld?lar. Ayn? zamanda kendilerini göçmen olarak kabul edecek bir ülke ar?yorlard?. Gemi eski ve bak?ms?zd?, ancak yapacaklar? ba?ka çareleri yoktu, o gemiye bile çok zor ko?ullarda büyük paralar vererek bulabilmi?lerdi. Bilet fiyatlar? pahal?yd?. Ancak 1000 dolar toplayabilmi?lerdi. Baz? aileler çocuklar? aras?nda seçim yapmak zorunda bile kalm??t?. Normalde yaln?zca 150 ki?i alacak ya?l? gemide Nazilerden kaçabilen Polonya, Bulgaristan ve Romanya Yahudilerinden olu?mu? kad?n, çocuk, ya?l? 769 yolcu ve 10 mürettebat bulunuyordu. Adeta bal?k istifi ?eklinde zorlu ve s?k?nt?l? geçen bir yolculuktan üç gün sonra 15 Ocak günü Struma, ?stanbul liman?na ula?abilmi?ti. Sorun bundan sonra ba?lam??t?; Türk hükümetinden s???nma iste?inde bulunmu?lard?. ?stanbul’a büyük ümiterle gelen yolcular beklemedikleri bir sürprizle kar??la?m??lard?.
Sava??n en zorlu günlerinde tarafs?z kalmaya çaba gösteren, sorun ç?karmak istemeyen Türk hükümetinin karar? göçmen kabul etmemekti. Bu nedenle Struma’daki yolcular?n iltica istek ve ba?vurular?n? kabul etmedi. Buna ra?men insani duygularla onlar? ba?ta geri gönderemedi. Yaln?zca be? hafta boyunca limanda kalmalar?na izin verdi. Bu süre içerisinde ?ngiltere ile ba?lant? kurarak yolcular?n Filistin’e göçmen olarak kabul edilmelerini istediyse de ?ngiltere Ba?bakan? Churchill hükümeti, mandas? alt?ndaki Filistin art?k doldu gerekçesiyle bu iste?i kabul etmedi. Yaln?zca 16 ya??ndaki çocuklar için bir ?eyler yapabiliriz dendiyse de bunun da bir yarar? olmad?. Gemide 16 ya??ndan küçük çocuklar vard? ama onlar ailelerinden nas?l ay?lacaklard??
?ngiltere ve Türkiye’deki bas?n bu olay? geni? yönlü olarak yay?nl?yorlard?.
Struma’da bekleyenlerin gemiden ayr?lmalar?na izin verilmiyordu. ?stanbul halk? Karaköy’e gelip geminin güvertelerindeki çaresiz insanlara bakmakla yetiniyordu. Hükümetin neden böyle bir karar ald??? uzun süre tart???lm??t?r. Büyük olas?l?kla sava? ?iddetlenmesi ve Nazi Almanya’s?n? kar??lar?na almamak bunun nedeni olabilirdi. Oysa Atatürk döneminde Nazi Almanyas?’ndan kaçan bilimsel ki?ilere Türkiye kucak açm??t?.
Limanda bekleyen Struma’da s?k?nt? ba?lam??t?, hastalar, ya?l?lar vard?. Türk K?z?lay’? ve ?stanbul’daki Yahudi Toplumu ve halk elinden geldi?ince onlara yard?mc? olmaya çal??m??t?. Geminin güvertesindekilerle r?ht?mdakiler birbirlerine el sallamakla yetiniyorlard?. Ayr?ca teknisyenler de geminin ar?zalanan motorlar?ndaki ar?zay? gidermeye çal???yorlard?.
Yap?lan temaslar sonuç vermeyince; Türk hükümeti Struma’y? be? haftadan fazla limanda tutamad? ve geldi?i Karadeniz’e geri gönderme karar?n? aç?klamak zorunda kalm??t?. Bundan sonra uygun hava ko?ullar?n? bekleyen Struma Türk k?lavuz kaptanlar?n?n e?li?inde geri dönmek üzere limandan ayr?lm??t?. O gece ?ile aç?klar?nda patlayan f?rt?na gece boyunca sürmü? ve sabaha kar?? Bo?az?n ç?k???nda büyük bir patlama duyulmu?tu. Gemi torpillenerek 760 yolcusuyla birlikte batm??t?. Struma’dan yaln?zca David isimli 22 ya??nda bir Yahudi kurtulab?lmi?ti. Dört ki?iyle birlikte bir sala ç?kmay? ba?arm??lar, ancak David d???ndakiler so?u?a dayanamay?p ölmü?lerdi. David’i de ?ileli bal?kç?lar motorlarla gelerek kurtarm??lard?.
Struma’y? uzun süre kimin torpilledi?i tart???lm??, Almanlar Ruslar?n, Ruslar’da Almanlar?n üzerine atm??lard?.Y?llar sonra Frankfurt Savc?l???n?n görevlendirdi?i bir Alman ara?t?rmac? gerçe?i ortaya ç?karm??t?. Stalin’in Karadeniz’deki kimli?i belirsiz bat?rma emrine uyan Te?men Dejnenko komutas?ndaki SC 213 numaral? bir Sovyet denizalt?s? verdi?i sinyale yan?t alamay?nca gemiyi torpillemi?ti.